17. Hukuk Dairesi 2016/18379 E. , 2017/10573 K.
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ:Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki tazminat davasının yapılan yargılaması sonunda; kararda yazılı nedenlerden dolayı davanın kısmen kabulüne dair verilen hükmün süresi içinde davacı vekili ve davalı ... Araç Filo Kiralama A.Ş. vekili ile davalı ... tarafından temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği düşünüldü:
K A R A R-
Davacı vekili, müvekkilinin sevk ve idaresinde bulunan aracına 05/03/2015 tarihinde davalının sevk ve idaresindeki aracın çarpması sonucu maddi hasarlı trafik kazası meydana geldiğini, hasar bedelinin sigorta şirketi tarafından ödendiğini, müvekkilinin aracını tamir süresi boyunca kullanamadığını ve 2 ay boyunca kiralamak zorunda kalarak 7.080,00 TL maddi zarara uğradığını, davalıların araç işleteni ve sürücüsü olduğunu belirterek, değer kaybı nedeni ile 100,00-TL"nin kaza tarihi olan 05/03/2015 tarihinden itibaren işleyecek ticari faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile müvekkiline ödenmesine, müvekkillinin kaza nedeni ile araç kiralamak zorunda kalması sonucu uğramış olduğu 7.080,00 TL zararın dava itibaren işleyecek ticari faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile müvekkiline ödenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı ... Araç Filo Kiralama A.Ş. vekili, cevap dilekçesi ile; müvekkili şirketin uzun dönem araç ve filo kiralama işi ile iştigal ettiğini, mülkiyeti müvekkili şirkete ait olan plakalı aracı Uzun Dönem Operasyonel Araç Kiralama Sözleşmesi ile dava dışı ... Otomobil Göst. San. Ve Tic. A.Ş."ye kiraladığını, müvekkili ile kiracı şirket arasında akdedilen sözleşme gereğince kiracının sözleşme gereğince gerekli özeni göstermek zorunda olduğunu, sözleşmeye aykırı davranışlarda hasar ve ziyan sorumluluğunun kiracıya ait olduğunun açıkca belirtildiğini, uzun süreli kiralama işlemlerinde kiracı araç işleten sıfatını kazanacağından müvekkili şirketin işleten olarak sorumlu tutulmasının mümkün olamayacağını belirterek; davanın davaya konu aracın kiralanmış olması nedeni ile aracın işleteni sıfatına haiz olan ... Otomobil Göst. San. Ve Tic. A.Ş."ye ihbarına, müvekkili şirket yönünden davanın husumetten ve esasdan reddine karar verilmesini talep etmiştir. Davalı ..., aracın çalışmakta olduğu ... Otomobil Göst. San. Ve Tic. A.Ş. Tarafından davalı olarak görünen... Araç Filo Kiralama A.Ş. Firmasından uzun dönem olarak kiralandığını, kazanın meydana geldiği gün ve saatte aracı kendisinin kullandığını, dava konusu aracı personel servisi amacıyla kullanmasından ötürü kendisini değil o tarih itibariyle çalışmakta olduğu ... Otomobil Göst. San. Ve Tic. A.Ş."yi davalı olarak gösterilmesini talep etmiştir. Mahkemece, iddia, savunma, toplanan delillere ve benimsenen bilirkişi raporuna göre; davanın kısmen kabulü ile ikame araç bedeli olarak 3.000,00 TL"nin olay tarihi olan 05/03/2015 tarihinden itibaren işleyecek ticari faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak, davacıya verilmesine, davacının fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydı ile araç değer kaybı olarak 100,00-TL"nin dava tarihinden itibaren işleyecek ticari faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak, davacıya verilmesine karar verilmiş; hüküm, davacı vekili ve davalı... Araç Filo Kiralama A.Ş. vekili ile davalı ... tarafından temyiz edilmiştir.
1-Dosya içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçesinde dayanılan delillerin tartışılıp değerlendirilmesinde ve özellikle, oluşa uygun olarak düzenlenen uzman bilirkişi raporunda belirtilen kusur oranının ve maddi tazminata ilişkin hesaplamanın hükme esas alınmasında bir usulsüzlük bulunmamasına göre, davacı vekili ve davalı ..."nun yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddine karar vermek gerekmiştir.
2-Dava, trafik kazasından kaynaklanan değer kaybı ve ikame araç bedeli istemine ilişkindir.2918 sayılı KTK.nun hükümlerine göre, trafik kaydı "işleten"i kesin olarak gösteren bir karine değilse de, onun kim olduğunu belirleyen güçlü bir kanıt niteliğindedir. Ancak, trafik kaydına rağmen işletenliğin 3. kişi üzerinde bulunmasını engelleyen bir yasa hükmü yoktur. Aynı yasanın 3. maddesinde, "İşleten: Araç sahibi olan veya mülkiyeti muhafaza kaydıyla satışta alıcı sıfatıyla sicilde kayıtlı görülen veya uzun süreli kiralama, ariyet veya rehin gibi hallerde kiracı, ariyet veya rehin alan kişidir. Ancak, ilgili tarafından başka bir kişinin aracı kendi hesabına ve tehlikesi kendisine ait olmak üzere işlettiği ve araç üzerinde fiili tasarrufu bulunduğu ispat edilirse, bu kimse işleten sayılır." şeklinde tanımlanmıştır. Aynı kanunun 85. maddesinde ise, "Bir motorlu aracın işletilmesi bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına yahut bir şeyin zarara uğramasına sebep olursa, motorlu aracın bir teşebbüsün ünvanı veya işletme adı altında veya bu teşebbüs tarafından kesilen bilet ile işletilmesi halinde, motorlu aracın işleteni ve bağlı olduğu teşebbüsün sahibi, doğan zarardan müştereken ve müteselsilen sorumlu olurlar." hükmüne yer verilmiştir. Bu yasal düzenleme karşısında, kazaya karışan araçların meydana getirdikleri zararlardan araç sahiplerinin hukuken sorumlu olacağı ilkesi benimsenmiş ise de, araç malikleri tarafından herhangi bir sebeple yararlanılması için bir başka kimseye devredilmesi halinde (kısa bir süre için kiralanmaması kaydıyla) artık üzerindeki fiili hakimiyeti kalmaması ve bu sebeple ekonomik yönden de bir yararlanma olanağının kalktığı durumlarda, o aracı kaza sırasında fiili hakimiyeti altında bulunduran ve ondan iktisaden yararlanan kimsenin işleten sıfatıyla meydana gelen zarardan sorumlu tutulması gerekir. Bunun sonucu olarak da, araç maliki sorumlu tutulmamalıdır. Gerek doktrinde, gerekse Yargıtay"ın uygulamalarında, kiracının işleten sıfatının belirlenmesinde, kira sözleşmesinin uzun süreli olması, araç üzerinde fiili hakimiyet ve ekonomik yararlanma unsurlarının birlikte bulunması gerekmektedir. Somut olayda, kaza tarihi 05.03.2015 olup 30.09.2010 tarihli ve 01.08.2013 tarihinden itibaren başlayan adi yazılı kira sözleşmesine göre davaya konu kazaya neden olan davalı ... Araç Filo Kiralama A.Ş.’nin maliki olduğu araç ağustos 2013-2016 tarihleri arasında 36 ay süreyle ... Otomobil Göst. San. Ve Tic. A.Ş. tarafından kiralanmış ve dosya kapsamına göre de davalı araç sürücüsünün de ... Otomobil Göst. San. Ve Tic. A.Ş."de çalıştığı anlaşılmıştır.
O halde mahkemece yapılacak iş; yukarıda açıklanan yasal düzenlemeler de göz önünde bulundurularak, bahsi geçen adi yazılı kira sözleşmesine göre davalı araç maliki aracını dava dışı ... Araç Filo Kiralama A.Ş.’ye kiraladığına göre, taraflar arasında tanzim edilen adi yazılı kira
sözleşmesinin uzun süreli ve 3. kişileri bağlayacak güçte bir kira sözleşmesi olup olmadığı, aracın teslim edilip edilmediği, araç üzerinde fiili hakimiyet ve ekonomik yararlanma olup olmadığı, kira sözleşmesinin ve kira bedelinin maliye ve vergi Dairelerine bildirilip bildirilmediği, gerektiğinde işleten ve kiracının ticari defter ve kayıtları üzerinde bilirkişi marifetiyle inceleme yaptırılmak suretiyle kira sözleşmesinin, fatura, ruhsat ve cari hesap hareketleri gibi yan delillerle desteklenip desteklenmediği, davalı şirketin işletenlik sıfatının devam edip etmediği hususları tartışılarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiştir.
SONUÇ: Yukarıda (1) numaralı bentte açıklanan nedenlerle davacı vekili ve davalı ..."nun yerinde görülmeyen temyiz itirazlarının reddine, (2) numaralı bentte açıklanan nedenlerle davalı ... Arval Araç Filo Kiralama A.Ş. vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA ve aşağıda dökümü yazılı 2,20 TL kalan onama harcının temyiz eden davacıdan alınmasına, aşağıda dökümü yazılı 182,56 TL kalan onama harcının temyiz eden davalı ..."ndan alınmasına, peşin alınan harcın istek halinde temyiz eden davalı ... Araç Fila Kiralama A.Ş"ne geri verilmesine 15.11.2017 gününde oybirliğiyle karar verildi.
