17. Hukuk Dairesi 2019/1649 E. , 2020/2215 K.
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki tazminat davasının yapılan yargılaması sonunda kararda yazılı nedenlerden dolayı davanın kısmen kabulüne dair verilen hükmün süresi içinde davacılar vekili ve davalı ...Ş. vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği düşünüldü:
-K A R A R-
Davacılar vekili, 16/03/2009 tarihinde ...plaka sayılı aracın içinde yolcu olarak bulunduğu sırada ... plakalı aracın aniden yola çıkması sonucunda davacıların desteğinin araç içerisinde yanarak can verdiğini, desteğin vefatı ile geriye mirasçı olarak eşi ve üç çocuğunun kaldığını, murisin ölmeden önce petrol istasyonunda araç yıkama bölümünde bahşişler ile beraber aylık 1.000,00 TL"ye çalışmakta olduğunu, ... plaka sayılı aracın davalı ...Ş. tarafından ... poliçesi ile sigortalı, ...plaka sayılı aracın ise davalı ... nezdinde sigortalı olduğunu, davalı ..."nin ... plaka sayılı aracın şoförü, davalı ..."ın ise aracın işleteni olduğunu, müvekkillerinin cenaze giderleri için de harcama yaptıklarını belirterek, fazlaya dair hakları saklı kalmak kaydıyla davacı eş ..., çocuklar ... için 2.000,00’er TL maddi, ... için 50.000,00 TL manevi, ... için 40.000,00’er manevi, desteğin annesi ... için 1.000,00 TL maddi, davacılar ..., ...için 10.000,00’er TL manevi tazminata sigorta şirketleri yönünden temerrüt tarihinden itibaren sadece maddi tazminata, ... A.Ş. için maddi ve manevi tazminata avans faiziyle, diğer davalı için olay tarihinden itibaren yasal faiziyle hükmedilmesini talep etmiş, ıslah dilekçesiyle maddi tazminat talebini davacı ... için 101.699,16 TL, ... için 23.646,73 TL, ... için 27.959,75 TL, ... için 13.108,94 TL, ... için 15.721,29 TL’ye yükseltmiştir.
Davalılar davanın reddini savunmuşlardır.
Mahkemece, toplanan deliller ve benimsenen bilirkişi raporuna göre; davacılar ..., ...ve ..."nun davasının reddine, diğer davacıların (Küçük ... ile ilgili dava tefrik edildiğinden anılan davacı hariç) davasının kısmen kabulü ile davacı ... yönünden 35.477,14 TL maddi, 2.250,00 TL defin masrafı ve 10.000,00 TL manevi tazminat, küçük ... yönünden 8.718,81 TL maddi ve 5.000,00 TL manevi tazminat, küçük ... yönünden 7.371,96 TL maddi ve 5.000,00 TL manevi tazminat, anne ... yönünden 8.803,44 TL maddi ve 5.000,00 TL manevi tazminatın davalılar ... ve ... AŞ"den 16/03/2009 haksız eylem tarihinden, ... Türk Sigorta yönünden (poliçe limiti ile sınırlı sorumlu olmak üzere) 22/07/2009, ... Sigorta AŞ"den (poliçe limitinin bakiye kısmından sınırlı sorumlu olmak üzere) 18/08/2009 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte tahsiline karar verilmiş; hüküm, davacılar vekili ve davalı ...Ş. vekili tarafından temyiz edilmiştir.
1-Dosya içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçesinde dayanılan delillerin tartışılıp, değerlendirilmesinde usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmamasına göre; davacılar vekilinin ve davalı ...Ş. vekilinin sair temyiz itirazlarının reddine karar vermek gerekmiştir.
2- Dava, trafik kazasından kaynaklanan ölüm nedeniyle maddi ve manevi tazminat istemine ilişkindir.
Destekten yoksunluk zararının hesabında müteveffanın gelirinin belirlenmesi tazminatın doğru tespitinde önemli bir yer tutmaktadır. Somut olayda; dava dilekçesinde, desteğin petrol istasyonunda araç yıkama bölümünde çalıştığı, bahşişler ile beraber aylık 1.000,00 TL gelirinin bulunduğu belirtilmiş, işyeri tarafından desteğin aylık kazancının bahşişlerle birlikte 1.000,00 TL olduğu bildirilmiş ise de, mahkemece beyan edilenin altında kalan asgari ücret esas alınarak yapılan hesaplama hükme esas alınmıştır. Eksik inceleme ile hüküm kurulamaz. Bu durumda mahkemece, desteğin çalıştığı dönemde bahşiş aldığı hususu göz önüne alınarak, desteğin çalıştığı işyerinden aldığı ortalama bahşiş miktarı, bunun süreklilik arz edip etmediği, kaza tarihinden geriye doğru bir yıllık süre içinde desteğin aylık aldığı ortalama bahşiş gelirinin ne kadar olduğu tespit edilerek, keza desteğin çalıştığı yıllar, işyerinin özelliği, kapasitesi açıklanarak ilgili meslek odasından alabileceği bahşiş oranı sorularak, tüm deliller birlikte değerlendirilerek desteğin gerçek geliri belirlenip sonucuna göre hüküm kurulması için hükmün bozulması gerekmiştir.
3-Zararın meydana gelmesinde veya artmasında mağdurun da kusurunun bulunması halinde söz konusu olan müterafik kusur Borçlar Kanunu"nun 44. maddesinde (6098 sayılı TBK md. 52) düzenlenmiştir. Buna göre zarara uğrayan, zarar doğuran eyleme razı olmuş veya kendisinin sebep olduğu hal ve şartlar zararın meydana gelmesine etki yapmış veya tazminat ödevlisinin durumunu diğer bir surette ağırlaştırmış ise, hakim tazminat miktarını hafifletebilir.
Somut olayda destek meydana gelen kazada yolcu olup kusursuzdur. Desteğin alkollü olduğunu bildiği sürücünün aracında yolculuk yapması ise sürüş kusurlarından olmayıp hakim tarafından tazminattan indirim sebebi olarak kabul edilmelidir. Yolculuk yapmaya uygun olmayacak şekilde, alkollü kişinin aracında alkollü olduğunu bilerek yolculuk yapmak gibi hususlar bilirkişi tarafından kusur oranı belirlenirken dikkate alınacak hususlar değildir. Mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunda desteğin alkollü olan sürücünün idaresindeki araçta yolculuk yapmasına göre %10 oranında kusurlu görülmesi ve bu oranın zarar hesabında göz önüne alınması doğru değildir. Zira bu husus hakimin takdirinde olup tazminatın belirlenmesinde göz önüne alınmalıdır. Bu durumda mahkemece öncelikle yolcu olan desteğin trafik akışına ilişkin olarak kazada kusursuz olduğu kabul edilerek zarar hesabı yapılması, daha sonra desteğin sürücüsünün alkollü olduğunu bildiği araca binerek yolculuk yapması nedeniyle temyiz eden davalı ...Ş. yönünden Dairemizin yerleşik uygulamasına göre tazminattan %20 oranında müterafik kusur indirimi yapılması gerekip gerekmediği hususu tartışılarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde karar verilmesi doğru değildir.
4-Olay tarihinde yürürlükte bulunan 818 sayılı BK 47. maddesi (Türk Borçlar Kanunu’nun 56. maddesi) hükmüne göre, hakimin özel halleri göz önünde tutarak manevi zarar adı ile hak sahibine verilmesine karar vereceği para miktarı adalete uygun olmalıdır. Hükmedilecek bu para, zarara uğrayanda manevi huzuru doğurmayı gerçekleştirecek tazminata benzer bir fonksiyonu olan özgün bir nitelik taşır. Bir ceza olmadığı gibi mal varlığı hukukuna ilişkin bir zararın karşılanmasını da amaç edinmemiştir. O halde bu tazminatın sınırı onun amacına göre belirlenmelidir. Takdir edilecek miktar, mevcut halde elde edilmek istenilen tatmin duygusunun etkisine ulaşmak için gerekli olan kadar olmalıdır. 22/06/1966 günlü ve 7/7 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararının gerekçesinde takdir olunacak manevi tazminatın tutarını etkileyecek özel hal ve şartlar açıkça gösterilmiştir.
Bunlar her olaya göre değişebileceğinden hakim bu konuda takdir hakkını kullanırken ona etkili olan nedenleri de karar yerinde objektif ölçülere göre isabetli bir biçimde göstermelidir.
Somut olayda, davacılar vekili dava dilekçesinde desteğin kardeşi, kayınvalidesi ve kayınpederi olan davacılar ..., ... ve ... için manevi tazminat talep etmiş, mahkemece bu davacıların manevi tazminat taleplerinin karşı taraf aleyhine haksız zenginleşme teşkil edeceğinden yerinde olmadığı gerekçesiyle reddine karar verilmiştir. Ancak olay tarihi, olayın gelişim şekli, davalının kusur durumu, davacıların desteğe yakınlığı ve yukarıdaki ilkeler gözetildiğinde mahkemece davacılar ..., ... ve ... yararına bir miktar manevi tazminata hükmedilmesi gerekirken, yanılgılı gerekçeyle talebin reddi doğru görülmemiştir.
5-818 sayılı Borçlar Kanunu"nun 45. maddesinde (6098 sayılı TBK"nun 53.maddesinde) cenaze giderlerinin de ölüm nedeniyle meydana gelen zararlardan olduğu hüküm altına alınmıştır. Bu nedenle zarar sorumlusu, ölüm halinde yapılan cenaze giderlerinden de sorumludur. Cenaze giderleri; ölümle doğrudan doğruya ilgili bulunan ve ölenin dini ile sosyal ve ekonomik durumuna uygun giderlerden ibaret olup ölenin taşınması, yıkatılması, gömülmesi, mezarlık ücreti gibi giderleri kapsar.
Somut olayda; mahkemece davacı ... için aktüer bilirkişisi tarafından belirlenen 2.250,00 TL cenaze ve defin giderine hükmedilmiştir. Cenazenin defnedilmesi için yapılması zorunlu masraflardan davalı tarafın sorumlu tutulabileceği, taziyeye ilişkin giderlerden sorumlu tutulamayacağına ilişkin Dairemiz"in yerleşik uygulaması göz önünde bulundurularak; cenaze dolayısıyla yapılması zorunlu olan masrafların ilgili belediyeden, gerekirse ilgili müftülükten sorulması suretiyle makul, uygun miktarda cenaze ve defin masrafı tespit edilip sonucuna göre (temyiz eden davalı ...Ş. yönünden kazanılmış haklar da gözetilerek) karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde hüküm tesisi doğru görülmemiştir.
6-Kabule göre de; davacılar tarafından dava ve ıslah dilekçesinde davalı ... şirketleri yönünden maddi tazminatlar için, araç işleteni şirket yönünden ise maddi ve manevi tazminatlar için avans faizi talep edilmiş, mahkemece yasal faize hükmedilmiştir. Kazaya sebebiyet veren davalı şirketin işleteni olduğu araç ticari olup, bu itibarla davalılar ... Sigorta A.Ş. ve ... A.Ş. yönünden hükmedilen tazminatlara temerrüt faizi olarak avans faizine hükmedilmesi gerekirken, adı geçenler yönünden de yasal faize hükmedilmesi doğru değildir.
SONUÇ: Yukarıda (1) nolu bentte açıklanan nedenlerle davacılar vekili ve davalı ...Ş. vekilinin sair temyiz itirazlarının REDDİNE, (2), (4) ve (6) nolu bentlerde açıklanan nedenlerle davacılar vekilinin, (3) ve (5) nolu bentlerde açıklanan nedenlerle davalı ...Ş. vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, peşin alınan harcın istek halinde temyiz eden davacılar ve davalı ...ye geri verilmesine, 26/02/2020 gününde oybirliğiyle karar verildi.
