17. Hukuk Dairesi 2019/3515 E. , 2020/6808 K.
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki tazminat davasının yapılan yargılaması sonunda; kararda yazılı nedenlerden dolayı davanın kısmen kabulüne dair verilen hükmün süresi içinde davalı ... Bursa ve ... Pastörize Süt ve Süt Mamülleri Gıda San. ve Tic. A.Ş. vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği düşünüldü:
- K A R A R -
Davacı vekili; davalıların sürücüsü, maliki ve zorunlu trafik sigortacısı olduğu aracın yaya olan müvekkiline çarpması sonucu müvekkilinin sağ bacağının dizinden kesildiğini, 8 ay kadar sürekli yatağa bağımlı olduğunu, başkalarının yardımı olmadan gündelik yaşamını devam ettiremez olduğunu, yaşadıklarından dolayı akli melekelerinde de bozulma yaşaması nedeniyle hakkında vesayet kararı alındığını, elem çektiğini beyanla, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 11.000,00 TL maddi, 25.000,00 TL manevi tazminatın kaza tarihinden işleyecek avans faiziyle sigorta şirketini maddi tazminatla sorumlu tutarak davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsilini talep etmiştir.
Davalı ... Bursa ve ... Pastörize Süt ve Süt Mamülleri Gıda San. ve Tic. A.Ş. vekili, zamanaşımının dolduğunu, müvekkilinin ülke çapında süt ve süt ürünleri imal eden ve pazarlayan bir şirket olduğunu, belirlenen bölgelere dağıtım için her bir bölgede ayrı ayrı mono distribütörlük sözleşmesi imzaladığını, işleten sıfatı kalmadığını beyanla davanın reddini savunmuştur.
Davalı Ak Sigorta A.Ş. vekili, davacı ... için 13.672,63 TL maluliyet tazminatının 25/05/2010 tarihinde ödendiğini, müvekkilinin sorumluluğunun ortadan kalktığını, ayrıca tedavi giderleri için de Hastaneye 1.816,39 TL ve Sağlık Bakanlığına da 301,28 TL ödeme yapıldığını beyanla davanın reddini savunmuştur.
Mahkemece, bozmaya uyularak yapılan yargılama, iddia, savunma ve toplanan delillere göre;davalı ... dışındaki davalılar yönünden daha önce verilen karar kesinleşmiş olduğundan bu davalılarla ilgili olarak yeniden karar verilmesine yer olmadığına, davacının davalı ..."a yönelen maddi tazminat talebinin kısmen 2.601,12 TL olarak kabulü ile 11/05/2009 tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte haklarında verilen önceki karar kesinleşen davalılarla birlikte tahsilde tekerrür olmamak kaydıyla müteselsilen davalıdan alınıp davacıya verilmesine, davacı yanın manevi tazminat talebinin kısmen 20.000,00 TL olarak kabulü ile 11/05/2009 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte hakkındaki daha evvel karar kesinleşen davalılarla tahsilde tekerrür olmamak kaydıyla müteselsilen davalıdan alınıp davacıya verilmesine karar verilmiş; hüküm, davalı ... A.Ş. vekili tarafından temyiz edilmiştir.
1-6100 sayılı HMK"nın geçici 3/2. maddesi delaletiyle 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 427. maddesinde öngörülen kesinlik sınırı 2019 yılı için 3.200,00 TL"dir.
Temyize konu kararda, davacı lehine 2.601,12 TL maddi tazminata hükmedilmiş olup karar, anılan yasanın yürürlüğünden sonra verildiğinden temyiz eden davalı ... Bursa ve ... Pastörize Süt ve Süt Mamülleri Gıda San. ve Tic. A.Ş. bakımından kesin niteliktedir. Kesin olan kararların temyiz istemleri hakkında mahkemece bir karar verilebileceği gibi, 01.06.1990 gün 3/4 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı uyarınca Yargıtay tarafından da temyiz dilekçesinin reddine karar verilebilir.
2-Dava, trafik kazasından kaynaklanan cismani zarar nedeniyle maddi ve manevi tazminat istemine ilişkindir.
Davalıların sürücüsü, işleteni ve trafik sigortacısı olduğu aracın yargılama sırasında vefat eden ... ’a çarpması neticesinde meydana gelen kazada oluşan cismani zarar ile manevi tazminat talep edilmiştir. Mahkemece bozma öncesinde verilen kararla davacı için 2.601,12 TL maddi tazminat ile 20.000,00 TL manevi tazminat hükmedilmiş, hüküm davalı ... A.Ş. vekilince temyiz edilmiştir. Dairemizin 18.4.2017 tarihli 2014/19627 – 2017/4221 sayılı kararıyla “... kaza tarihi 11.5.2009 olup 5.1.2009 tarihli adi yazılı sözleşmeye göre davalı ... Bursa ve ... Pastörize Süt ve Süt Mamülleri Gıda San. ve Tic. A.Ş.’nin davaya konu kazaya karışan maliki olduğu araç, dava dışı mono distrübütör ...’a ... ürünlerini kendi nam ve hesabına satış ve dağıtım faaliyetinde kullanmak üzere tahsis edilmiş, davalı ... Bursa ve ... Pastörize Süt ve Süt Mamülleri Gıda San. ve Tic. A.Ş. tarafından dosyaya araç kira bedellerine ait faturalar sunulmuştur. O halde mahkemece yapılacak iş; yukarıda açıklanan yasal düzenlemeler de göz önünde bulundurularak, bahsi geçen adi yazılı sözleşmeye göre davalı araç maliki ... Bursa ve ... Pastörize Süt ve Süt Mamülleri Gıda San. ve Tic. A.Ş. aracı dava dışı mono distrübütöre tahsis ettiğine göre, taraflar arasında tanzim edilen adi yazılı sözleşmenin uzun süreli ve 3. kişileri bağlayacak güçte bir sözleşme olup olmadığı, sözleşme süresi dolduktan sonra sözleşmenin feshedilip edilmediği, aracın teslim edilip edilmediği, araç üzerinde fiili hakimiyet ve ekonomik yararlanma olup olmadığı, sözleşmenin ve kira bedelinin maliye ve vergi Dairelerine bildirilip bildirilmediği, gerektiğinde işleten ve mono distrübütörün ticari defter ve kayıtları üzerinde bilirkişi marifetiyle inceleme yaptırılmak suretiyle ilgili sözleşmenin, fatura, ruhsat ve cari hesap hareketleri gibi yan delillerle desteklenip desteklenmediği, sözleşme içeriğine göre davalı ... Bursa ve ... Pastörize Süt ve Süt Mamülleri Gıda San. ve Tic. A.Ş."nin işletenlik sıfatının devam edip etmediği hususları tartışılarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, sözleşmenin sırf adi yazılı olduğu gerekçesiyle eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiştir.“ şeklinde, hükmün temyiz eden davalı ... A.Ş. yararına bozulmasına karar verilmiştir.
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 3. maddesinde, "İşleten: Araç sahibi olan veya mülkiyeti muhafaza kaydıyla satışta alıcı sıfatıyla sicilde kayıtlı görülen veya uzun süreli kiralama, ariyet veya rehin gibi
hallerde kiracı, ariyet veya rehin alan kişidir. Ancak, ilgili tarafından başka bir kişinin aracı kendi hesabına ve tehlikesi kendisine ait olmak üzere işlettiği ve araç üzerinde fiili tasarrufu bulunduğu ispat edilirse, bu kimse işleten sayılır." şeklinde tanımlanmıştır. Aynı kanunun 85. maddesinde ise, "Bir motorlu aracın işletilmesi bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına yahut bir şeyin zarara uğramasına sebep olursa, motorlu aracın bir teşebbüsün ünvanı veya işletme adı altında veya bu teşebbüs tarafından kesilen bilet ile işletilmesi halinde, motorlu aracın işleteni ve bağlı olduğu teşebbüsün sahibi, doğan zarardan müştereken ve müteselsilen sorumlu olurlar." hükmüne yer verilmiştir.
Bu yasal düzenleme karşısında, kazaya karışan araçların meydana getirdikleri zararlardan araç sahiplerinin hukuken sorumlu olacağı ilkesi benimsenmiş ise de, araç malikleri tarafından herhangi bir sebeple yararlanılması için bir başka kimseye devredilmesi halinde(kısa bir süre için kiralanmaması kaydıyla)artık üzerindeki fiili hakimiyeti kalmaması ve bu sebeple ekonomik yönden de bir yararlanma olanağının kalktığı durumlarda, o aracı kaza sırasında fiili hakimiyeti altında bulunduran ve ondan iktisaden yararlanan kimsenin işleten sıfatıyla meydana gelen zarardan sorumlu tutulması gerekir. Bunun sonucu olarak da, araç maliki sorumlu tutulmamalıdır.
Mahkemece, bozmaya uyularak yargılama yapılmış ise de bozma gereği yerine getirilmeden, gerekli araştırma ve inceleme yapılmadan davalının yeterli kanıt sunmadığı gerekçesiyle işleten olduğunun kabulüne ile davalı ... A.Ş. alehinde 20.000,00 TL manevi tazminat hükmedilmiştir.
Yukarıda belirtilen yasal düzenlemeler ve hukuki olgulara göre davalı ... A.Ş."nin manevi tazminattan sorumlu olabilmesi için bozma ilamı gereği yerine getirilerek işletenlik sıfatının tespit edilmesi gerekir. Eksik inceleme ile karar verilemez. Bu durumda mahkemece; yukarıda açıklanan yasal düzenlemeler de göz önünde bulundurularak, dava dışı mono distrübütör ... ile davalı ... A.Ş. arasında düzenlenen 5.1.2009 tarihli adi yazılı sözleşmeye göre davalı araç maliki ... Bursa ve ... Pastörize Süt ve Süt Mamülleri Gıda San. ve Tic. A.Ş. aracı dava dışı mono distrübütöre tahsis ettiğine göre, taraflar arasında tanzim edilen adi yazılı sözleşmenin uzun süreli ve 3. kişileri bağlayacak güçte bir sözleşme olup olmadığı, sözleşme süresi dolduktan sonra sözleşmenin feshedilip edilmediği, aracın teslim edilip edilmediği, araç üzerinde fiili hakimiyet ve ekonomik yararlanma olup olmadığı, sözleşmenin ve kira
bedelinin maliye ve vergi Dairelerine bildirilip bildirilmediği, işleten ve mono distrübütörün ticari defter ve kayıtları üzerinde bilirkişi marifetiyle inceleme yaptırılmak suretiyle ilgili sözleşmenin, fatura, ruhsat ve cari hesap hareketleri gibi yan delillerle desteklenip desteklenmediği, sözleşme içeriğine göre davalı ... Bursa ve ... Pastörize Süt ve Süt Mamülleri Gıda San. ve Tic. A.Ş."nin işletenlik sıfatının devam edip etmediği hususları karar yerinde tartışılarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, bozma gereği yerine getirilmeden eksik inceleme ve yazılı gerekçe ile karar verilmesi isabetli olmamıştır.
SONUÇ: Yukarıda (1) numaralı bentte açıklanan nedenlerle, davalı ... Bursa ve ... Pastörize Süt ve Süt Mamülleri Gıda San. ve Tic. A.Ş. vekilinin maddi tazminata yönelik temyiz dilekçesinin hükmün kesin olması nedeniyle REDDİNE, (2) numaralı bentte açıklanan nedenlerle davalı ... Bursa ve ... Pastörize Süt ve Süt Mamülleri Gıda San. ve Tic. A.Ş. vekilinin manevi tazminata yönelik temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, peşin alınan harcın istek halinde temyiz eden davalı ... Bursa ve ... Pastörize Süt ve Süt Mamülleri Gıda San. ve Tic. A.Ş."ye geri verilmesine, 10/11/2020 gününde oybirliğiyle karar verildi.
